De MSX2 standaard voor home computers verscheen in 1985. Precies 40 jaar later, blijkt nog niet iedereen dit vergeten te zijn. Op 13 september in Amsterdam stond MSX2 GOTO 40 op het programma: een feest voor de fans van deze retro 8-bit computer. Met veel nostalgie en Japanse gasten.
In het Zonnehuis waren twee zalen beschikbaar: de grote zaal “Outer Heaven” en de kleinere zaal “Junker HQ”. Het programma ging van start met een filmpje waarin bekende MSX2-games voorbij kwamen, voorzien van muziek gemaakt door MSX-scene componist Maarten van Strien, aka Wolf.
Kay Nishi
De keynote lezing kwam van Kazuhiko (Kay) Nishi, de vader van de MSX standaard. Hij leidde het Japanse bedrijf ASCII in de jaren ’80, en wist Microsoft’s Bill Gates zover te krijgen de MSX standaard voor homecomputers te introduceren: MicroSoft eXtended. Vervolgens lukte het hem om tientallen fabrikanten achter dit idee te krijgen, waaronder Philips, Spectravideo, Panasonic, Daewoo, JVC, Mitsubishi, Gradiente en Sanyo. Een fantastische prestatie, die ertoe leidde dat ruim 9 miljoen MSX machines verkocht zijn.
Helaas bloedde zijn MSX avontuur na een aantal jaren dood en wist hij zich niet te herpakken. Maar Nishi is een bijzondere man. Een internationaal MSX-evenement is niet compleet zonder zijn bijdrage.
Wat hij vertelde was af en toe lastig te volgen. Zijn PowerPoint bevatte meer dan 160 slides. Hij had het vooral over zijn huidige activiteiten, en gebruikte veel buzzwords. Hij is betrokken bij een heleboel projecten en plakt daar graag de MSX naam op, maar geen van die zaken lijken me echt kansrijk. Toch was het heel bijzonder hem een keer mee te maken. Tussen de regels door vertelde hij anekdotes en bleek hij toch ook over wat zelfspot te beschikken. Op zijn X-account postte hij onlangs foto’s met Bill Gates, dus wie weet wat er nog gaat komen.
Japanse gasten
Nishi was niet de enige gast uit het land van de rijzende zon. We kregen bijdrages voorgeschoteld van drie voormalige Konami medewerkers: Miki ‘MIKI-CHANG’ Higashino, Naoki Satoh en Yuji ‘TECHNOuchi’ Takenouchi.
TECHNOuchi ving aan met een DJ-setup, waarin hij arrangementen van populaire MSX games aan elkaar mixte. Een CD met zijn muziek was na afloop beschikbaar voor alle bezoekers. TECHNOuchi is de componist van fantastische klassiekers als Metal Gear Solid Snake en SD Snatcher. De remixes die hij ten gehore bracht, waren heel fraai. Het geluid in de zaal was niet geweldig en behalve een rookapparaat was er weinig ondersteuning met beeld en lichten. Dat had nog wel wat beter gekund.
Zijn optreden werd opgevolgd door een presentatie van Naoki Satoh. Een designer die gelijktijdig startte bij Konami met grootheden als Hideo Kojima. Satoh was primair verantwoordelijk voor promotie en de verpakkingen. Hij ontwierp de iconische doosjes van o.a. SD Snatcher en Metal Gear Solid Snake. Hij vertelde hoe in die tijd het ontwerpproces verliep. Heel veel werd nog met de hand gedaan. Het was een buitengewoon interessante presentatie.
Net als de andere twee, startte Miki Higashino heel jong bij Konami. Direct van de muziekschool werd ze aangenomen om videogame muziek te componeren. De bekendste MSX-titel waar ze aan gewerkt heeft is Nemesis/Gradius. Ze vertelde hoe ze te werk ging en speelde haar werk op de piano. De zaal luisterde geboeid en ik denk dat zij het grootste applaus van de avond heeft ontvangen.
De drie Japanse gasten kwamen nog een keer gezamenlijk terug in een interview, waarin zij vertelden over hun tijd bij Konami. Het was interessant om te horen hoe de games destijds tot stand kwamen. Zo had alleen het geluidsteam al 30 medewerkers, was Hideo Kojima al gelijk vanaf de eerste minuut eigengereid en creatief en was het team dat werkte aan de MSX titels heel hecht. Zeker toen bekend werd dat ze zouden stoppen met MSX, waren ze erg gedreven om van de laatste twee titels van Konami – SD-Snatcher en Metal Gear Solid Snake – een succes te maken. Iets wat ze meer dan gelukt is.
Afgezien van Nishi, spraken de andere Japanners geen Engels. Loek van Kooten, oprichter van een bedrijf dat videogames vertaalt, trad op als tolk.
Homebrew
Er waren niet alleen optredens, maar ook standjes met MSX-spullen: hardware, muziek, games, uitbreidingskaarten en software. Verdeeld over twee zalen werd er van alles aangeboden, zowel nieuwe homebrew producties als klassieke games voor verzamelaars. De tweede zaal werd ook nog benut voor meer technische lezingen die ook op de nodige aandacht van de liefhebbers konden rekenen.
Het was puzzelen met de tijd om tussen alle optredens en presentaties door de mensen uit de scene te spreken, waarvan ik er inmiddels wel een aantal ken.
Aan het slot van de avond werd nog een bijzonder filmpje getoond, waarin Hideo Kojima te zien was. De beroemde spelontwerper die zijn naam met zijn eerste games op de MSX gevestigd heeft, zegde toe een volgende editie naar Nederland te zullen komen. Als dat echt gaat gebeuren, zal er een grotere locatie gekozen moeten worden. Want Kojima’s populariteit overstijgt die van MSX met afstand.
Conclusie
MSX2 GOTO 40 was de opvolger van MSX GOTO 40 twee jaar eerder. De eerste editie had ik niet bijgewoond en ik hoorde gemixte berichten erover. Dat weerhield me er niet van om deze keer te gaan en zelfs het event te sponsoren. Ik had er geen spijt van. De MSX is tenslotte het systeem waarop ik kennis heb gemaakt met computers. Ik heb er nog steeds een zwak voor. Andere retro systemen uit die periode zoals de C64, Apple II en ZX-Spectrum staan vaak volop in de schijnwerpers. Ook de MSX verdient aandacht, want veel mensen – zeker in Nederland – hebben hun eerste stappen op dit platform gezet. En dat kreeg het nu ook, met dit mooie evenement.
Er waren honderden mensen met een MSX-achtergrond op MSX2 GOTO 40 afgekomen. Uit Nederland en ook uit bijvoorbeeld Amerika, Spanje, Brazilië en Japan. Ik vond het bijzonder om al die ’40ers en ’50ers bij elkaar te zien, met zoveel warme herinneringen aan de deze computer en aan de games uit hun jeugd. Veel van hen hebben – net als ik – in hun latere carrière profijt gehad van de mindset die MSX met zich meebracht: machines vol met beperkingen, maar met een open uitnodiging om te creëren.
Als game ontwikkelaar vond ik het geweldig dat de makers van games uit de jaren ’80 helemaal uit Japan naar Nederland waren gevlogen, om over hun werk van destijds te vertellen. Een unieke kans om direct bij de bron te weten te komen hoe het eraan toeging in een tijd zonder internet en smartphones.
